W Giżycku odbyło się spotkanie instytucji skupionych wokół Lokalnego Partnerstwa do spraw Wody. 12 listopada 2024 spotkali się przedstawiciele samorządów, organizacji oraz rolnicy z terenu powiatu giżyckiego.  Obrady w sali konferencyjnej Urzędu Miejskiego w Giżycku dotyczyły możliwości pozyskania środków na wsparcie inwestycji związanych z retencją wody, urządzeniami melioracji wodnych, budową oczek wodnych, stawów i rowów retencyjnych, z zastosowaniem rozwiązań opartych na przyrodzie.

W grudniu mają być ogłoszone przez Urząd Marszałkowski konkursy na realizację przedsięwzięć w ramach środków UE z Krajowego Planu Odbudowy. Na Polskę przeznaczone jest ponad 924 mln zł. Gminy wiejskie i miejsko-wiejskie będą mogły zrealizować inwestycje melioracyjne, retencyjne, które nie będą powodowały presji człowieka na środowisko, w racjonalny sposób wykorzystają zasoby naturalne, nie pogorszą stanu wód powierzchniowych i podziemnych. To rozwiązania, które pozwolą zatrzymywać wodę z pól, dachów, ulic, z jednoczesnym utrzymaniem oraz przywracaniem cech krajobrazu i bioróżnorodności, przez odbudowę terenów podmokłych, zalesianie, tworzenie alei i pasów wiatrochronnych, dziką roślinność między polami a zbiornikami i ciekami wodnymi, umacnianie brzegów przez nasadzenia drzew.

Badania pokazują, że przez odpowiednie zadrzewienie krajobrazu, można zwiększyć retencję wodną środowiska, poprawić czystość i jakość wód, ograniczyć wodną i wietrzną erozję gleby, wzmocnić opór środowiska przeciw szkodnikom roślin uprawnych i oczywiście zwiększyć atrakcyjność turystyczną terenu. Pasma zadrzewień i krzaków są w stanie przechwytywać i zneutralizować znaczną część azotanów i fosforanów przedostających się wraz z wodami gruntowymi oraz spływem powierzchniowym do zbiorników i cieków wodnych.

Zadrzewienia śródpolne odgrywają jednak najważniejszą rolę w hamowaniu siły wiatru i ograniczaniu erozji wietrznej, która stanowi obok erozji wodnej jeden z głównych typów erozji, czyli przemieszczanie materiału glebowego nad powierzchnią gleby pod wpływem wiatru. Szkodliwość erozji wietrznej polega na zwiewaniu wierzchniej warstwy gleby, mechanicznym niszczeniu roślin i odsłanianiu ich systemu korzeniowego oraz zanieczyszczaniu cząstkami gleby wód i powietrza. W wyniku erozji gleba traci nie tylko najdrobniejsze cząstki mineralne, ale także to, co w glebie najcenniejsze – próchnicę. Zwiewane cząstki gleby niosą ze sobą składniki mineralne i organiczne, ale również pozostałości środków ochrony roślin, co może powodować zanieczyszczenie powietrza, terenów lub wód, na które opadną.

Rola drzew w poprawie retencyjności wodnej środowiska jest wręcz nieoceniona i odbywa się poprzez osłabienie siły wiatru i obniżenie zjawiska parowania wody z przyległych terenów uprawnych, zwiększenie ilości wody w glebie przez spowolnienie spływu powierzchniowego, duże możliwości retencjonowania wód opadowych w ściółce leśnej, a także dłuższe zaleganie pokrywy śnieżnej – zadrzewienia spowalniają tempo wiosennych roztopów pokrywy śnieżnej o około 5 %, ograniczając erozję wodną i zmniejszając ryzyko zalania wodą roztopową.

Lokalne Partnerstwa Wodne tworzą okoliczne powiaty, gminy, powiatowe izby rolnicze, nadleśnictwa, rolnicy i producenci, Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie jako koordynator działań oraz Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich, będąca liderem w powiecie giżyckim i partnerem w sieci dla powiatu gołdapskiego, kętrzyńskiego, węgorzewskiego, oleckiego, ełckiego, piskiego, mrągowskiego.

W naszym regionie partnerstwa zostały zawiązane w maju 2023 roku w ramach podpisanych listów intencyjnych, po pilotażowych działaniach na rzecz tworzenia partnerstw ds. wody zapoczątkowanych przez W-MODR w 2020 roku. Partnerstwa funkcjonują w całym kraju, w naszym województwie obejmują wszystkie powiaty.

Lokalne Partnerstwa Wodne powstały dla podjęcia wspólnych działań w zakresie szeroko pojętej racjonalnej gospodarki wodą. Współpraca dotyczy racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi w rolnictwie, na obszarach wiejskich i miejskich, w formule wspólnych działań na rzecz poprawy sytuacji w zakresie gospodarki wodnej. Dla realizacji zadań konieczne jest, by wszyscy zarządzający wodą i korzystający z wód, nawiązali współpracę i wspólnie, w sposób zintegrowany, z dobrym systemem przepływu informacji, działali na rzecz zrównoważonego rozwoju wód.

Celem Partnerstw ds. Wody jest zapobieganie skutkom suszy i poprawa gospodarki wodnej na terenie Mazur, poprzez podjęcie działań zmierzających do:

• diagnozowania sytuacji w zakresie zarządzania zasobami wody,
• wypracowania wspólnych rozwiązań na rzecz poprawy szeroko pojętej gospodarki wodnej,
• opiniowania i wypracowania planów inwestycyjnych, wskazywania priorytetów,
• działań promocyjnych i edukacyjnych na rzecz racjonalnej gospodarki wodnej wśród mieszkańców, dla podniesienia świadomości w tym zakresie, a także 
• wyzwolenia różnorodnych inicjatyw społecznych na rzecz racjonalnego gospodarowania wodą,
• prowadzenia inwestycji usprawniających systemy wodno-kanalizacyjne na terenie gmin,
• wdrażania rozwiązań w infrastrukturze wodno-kanalizacyjnej, umożliwiających tworzenie zbiorczych systemów oczyszczania ścieków,
• stworzenia sprawnego systemu ewidencji i nadzoru nad oczyszczalniami przydomowymi ścieków,
• popularyzacji wiedzy na temat budowy, właściwości i znaczenia przydomowych oczyszczalni,
• działania na rzecz powstania sieci stacji meteorologicznych,
• wdrożenia systemu ewidencjonowania sieci drenarskich, ich konserwacji i rozbudowy,
• wielostronnej współpracy w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi w rolnictwie i na obszarach wiejskich, i miejskich.

Ideą współpracy jest wdrożenie dobrych praktyk, sprzyjających racjonalnemu gospodarowaniu zasobami wodnymi i przeciwdziałaniu skutkom suszy,  a także podejmowanie przedsięwzięć, których celem będzie poprawa gospodarki wodnej na naszych terenach. W ramach zawiązanych partnerstw zadeklarowano podjęcie rozmów, wzajemne uzgodnienia w tym zakresie i wdrażanie rozwiązań. LPW ma działać na rzecz wzmocnienia koordynacji działań pomiędzy podmiotami zarządzającymi zasobami wody na obszarach wiejskich i miejskich, na poziomie lokalnym i regionalnym.

Wypracowywane działania i konsultacje mają też zwiększyć rolę lokalnych społeczności w rozwiązywaniu problemów, dotyczących planowania inwestycji, zarządzania wodą, zapobiegania skutkom suszy i racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi.

Lokalne Partnerstwa ds. Wody mają przyczynić się do poznania zasobów wodnych regionu i oszacowania potrzeb związanych z wodą wykorzystywaną na cele produkcyjne oraz bytowe. Ważne jest także zwiększanie świadomości i aktywizacja mieszkańców oraz rolników do racjonalnego zarządzania wodą w rolnictwie, na obszarach wiejskich i miejskich. Lokalne partnerstwa zainicjowały proces poszukiwania innowacyjnych rozwiązań, programów oraz metod gospodarowania wodą w rolnictwie, które pozwolą wykorzystać wodę w sposób racjonalny z poszanowaniem zasobów wodnych regionu.

Pogłębiające się globalne zmiany klimatyczne w coraz większym stopniu dotykają nasz kraj. Zwiększające się wahania temperatury, porywiste wiatry, deszcze nawalne występujące na zmianę z okresami suszy, powodują niejednokrotnie straty w gospodarce. Wymusza to zmianę podejścia do zarządzania wodą w wielu obszarach gospodarki wodnej. W praktyce melioracyjnej dominowały niegdyś systemy odwadniające, dziś koniecznością staje się oszczędzanie i magazynowanie wody oraz jej ciągła ochrona przed zanieczyszczeniem.

Opracowanie własne i na podstawie informacji: www.woda.cdr.gov.pl
O roli zadrzewienia źródło: rolnictwozrownowazone.pl
Fot. FOWJM | Spotkanie LPW w Giżycku 12.11.2024 zorganizowane przez W-MODR